charlotte dumas · dragers

De Nederlandse fotograaf Charlotte Dumas (1977) is gefascineerd door beweging. In deze tentoonstelling onderzoekt zij het verband tussen haar eigen foto's en film en schetsen van de 19e-eeuwse kunstenaars George Hendrik Breitner (1857-1923), Anton Mauve (1838-1888) en Eugène Delacroix (1798-1863).

Helaas is de tentoonstelling momenteel vanwege coronamaatregelen niet te zien in het Fries Scheepvaart Museum. Daarom proberen we op deze pagina een indruk te geven van de expositie. Hiernaast ziet u een korte video die is gemaakt in de fysieke tentoonstelling.

werkpaarden

In Dragers worden werkpaarden op verschillende manieren belicht. De polaroids, foto's en film van Dumas tonen hoe werkpaarden weer op een duurzame manier te werk worden gesteld in de bosbouw. De schetsen van Breitner, Mauve en Delacroix laten zien hoe werkpaarden in de 19e eeuw algemeen ingezet werden voor transport en in de landbouw en scheepvaart. De selectie bevat bovenal portretten van werkpaarden in beweging.

polaroids van charlotte dumas

Over de polaroids

Charlotte Dumas: "In 2013 kwam ik in contact met houthakker Doug Joiner, die me liet zien hoe hij met zijn paarden werkte in de bossen bij Ledbury in het Verenigd Koninkrijk. Ik fotografeerde de paarden van Doug met een 4 x 5 inch Polaroid camera. Dit was een tijd lang mijn manier van schetsen. Later portretteerde ik op eenzelfde manier paarden die in de Verenigde staten in het bos aan het werk waren.

In Randolph, Vermont, ontmoette ik Kate, een blind paard dat enkel vertrouwde op de stem van de houthakker die met haar samenwerkte. Nog hetzelfde jaar reisde ik naar Japan om het onderwerp van paarden in de bosbouw verder te onderzoeken.

Het bijzondere van deze polaroids is dat de chemie die het beeld ontwikkelt, gescheiden wordt van het beeld. Polaroid film zoals hier getoond, wordt helaas niet langer meer gemaakt."

Charlotte Dumas

Grote foto: Kilala, Onuma, Japan 2015

Witte paarden: Ledbury, UK 2013

Bruin paard: Kate IV, Randolph VT, VS 2013

Momiji

Momiji betekent bruinrood in het Japans en refereert aan de herfst, het seizoen waarin dit jonge veulentje geboren werd. Het is een jong van een Japans Banba paard en een Nederlands Fries paard. Het bevindt zich in een bijzonder natuurpark in Hokkaido, waar gewerkt wordt met paarden om het land te bewerken. Ook leren kinderen er omgaan met paarden en hen te verzorgen.

Charlotte Dumas

Momiji, Onuma, Japan 2015.

eugène delacroix

Charlotte Dumas: "Delacroix is een van mijn grote inspiraties. Ik ben betoverd door dit schetsboekje, dat door de kunstenaar zelf is vastgehouden op de locaties die erin zijn afgebeeld. In deze schets zie je de affiniteit die hij had met zijn onderwerp en het gemak waarmee hij in korte tijd de voorstelling heeft neergezet."

Eugène Delacroix (1798-1863)

schetsboek, 1852-1854. Collectie Rijksmuseum.

george hendrik breitner

charlotte dumas over breitner

"Breitner experimenteerde gedurfd met fotografie en maakte grote afdrukken die als referentie dienden voor zijn schilderijen en waarin je de liefde voor het medium voelt. Hij gebruikte fotografie op een schetsachtige manier en dit proces had grote invloed op zijn artistieke visie. Ik twijfel er niet aan dat hij, als hij de kans had gehad, bewegende beelden zou hebben gebruikt om zijn onderwerpen vast te leggen.

Uit Breitners tekeningen spreekt een zekere urgentie. Figuren zijn over elkaar heen getekend en vaak is opnieuw begonnen als het onderwerp van positie veranderde. De beweging van zijn onderwerpen is voelbaar."

George Hendrik Breitner (1857-1923)

Grote foto: Werkpaarden in de bouwput aan de Raadhuisstraat, Amsterdam 1898. Collectie Johannes Roos.

Schetsen: Afkomstig uit schetsboeken, 1881-1883. Collectie Rijksmuseum.

Kleine foto: Werkpaarden aan de Cruquiusweg, Amsterdam 1899. Collectie Rijksmuseum.

anton mauve

charlotte dumas over mauve

"Ook Anton Mauve, twintig jaar ouder dan Breitner, tekende veel werkende paarden. Deze schets toont twee paarden die een wagen trekken, gezien vanaf de bok waar de kunstenaar zit. De beweging die wordt veroorzaakt door de hobbels en gaten in de weg waarover de wagen rijdt, is duidelijk zichtbaar in de lijnen van de schets. De schokkende hand van de kunstenaar lijkt de paarden in beweging te brengen."

Anton Mauve (1838-1888)

Beide afkomstig uit schetsboeken, datering onbekend. Collectie Rijksmuseum.

film: work horse

Deze korte stille film Work Horse toont een dag uit het leven van de twee werkpaarden Tarsan en Tarmo, die in de bossen in het noorden van Zweden aan het werk zijn om boomstammen uit het bos te trekken. Ze werken samen als team, vertrouwd met elkaar en met de houthakker die met hen werkt.

Deze film werd mede mogelijk gemaakt door het Mondriaan Fonds.

Charlotte Dumas
Work Horse, 2015

over de expositie

Dragers is een initiatief van gastcurator Marieke Wiegel. Met het onderwerp van werkpaarden in de hedendaagse duurzame bosbouw legt zij een link met het Friese verleden. Zo speelden Friezen in de 17e en 18e eeuw een belangrijke rol in de overzeese houthandel met Scandinavië en Rusland en werden in Friesland eeuwenlang paarden ingezet in landbouw en transport.

Lees ook de interviews met Charlotte Dumas in het Volkskrant Magazine, de Leeuwarder Courant en in Focus Magazine 12-2021 (betaald).

Bij de expositie is een bijzondere publicatie verschenen met alle tentoongestelde werken, voorzien van context door Charlotte Dumas en Marieke Wiegel. Het boekje is per mail te bestellen bij het Fries Scheepvaart Museum en kost € 15,- inclusief verzendkosten.

Bestel de publicatie